اسکولیوز
اسکولیوز به معنای انحنای غیر طبیعی ستون فقرات است . در این عارضه وقتی که از پهلو به ستون فقرات نگاه می کنیم طبیعی به نظرمی رسد در حالی که ستون فقرات در نواحی گردن و پشت به سمت عقب خمیده است و در ناحیه تنه یا سینه ای به سمت جلو خمیدگی دارد . وجود این انحناء ها وضعیت بدن را به صورت طبیعی نگه داشته و کمک می کند که سر درست در بالای لگن قرار بگیرد . اگرسر دربالای لگن در خط وسط قرار نداشته باشد به یک سمت خم شده و به شکل دفورمیتی و قوز نمایان می شود .
در بیماری اسکولیوز وقتی که از پهلو به ستون فقرات نگاه می کنیم . ستون فقرات راست است اما وقتی که از روبه رو یا از پشت به ستون فقرات می نگریم انحنای ستون فقرا ت قابل مشاهده است .علل متعددی برای بروز اسکولیوز وجود دارد . اسکولیوز از نظر منشاء به انواع مادرزادی ، ناشناخته ، عصبی – عضلانی ، یاتروژنیک یا دژنراتیو تقسیم می شود .
اسکولیوز مادرزادی
اسکولیوز مادرزادی به معنای انحنای ستون فقرات ناشی از ناهنجاری های ستون فقرات است .تکامل ستون فقرات در سومین تا ششمین هفته بارداری صورت می گیرد . در این دوره اگر اختلالی در رشد و تکامل جنین به وقوع بپیوندد اسکولیوز مادرزادی بروز می کند . از نمونه های اسکولیزو مادرزادی اسپاینا بیفیدا و هِمی ورتبرا ( تشکیل نشدن مهره به طور کامل ) است .
اسکولیوز نا شناخته یا اسکولیوز بلوغ رایج ترین اسکولیوز ، نوع ناشناخته یا نوع بلوغ آن است . این عارضه بیشتر در زنان بروز می کند و تا 2 درصد از جمعیت کشور آمریکا را درگیر کرده است . به طور معمول میزان خمیدگی در طول دوران بلوغ بیشتر می شود . به منظور تشخیص نوع ایدیوپاتیک یا ناشناخته لازمست که انواع دیگر اسکولیوز ابتدا بررسی و رد شود . در بیشتر موارد اسکولیوز ناشناخته دردناک نیست ولی به مرور زمان با افزایش میزان خمیدگی عوارض ناخوشایندی ایجاد می کند . پزشکان ما الزاما پیگیری دراز مدت و ارزیابی مرتب از نظر بالینی و با انجام تصویر برداری را توصیه می کنند .
کیفوز
کیفوز یا قوس در ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه طبیعی است ( اگر زاویه انحناء کمتر از 50 درجه باشد ) ، اما در نواحی گردن و کمر غیر طبیعی تلقی می شود . یکی از نمونه های قوس در ناحیه قفسه سینه به نام قوس شوئرمن معروف است . این عارضه بیشتر در پسران و دوران بلوغ اتفاق می افتد و به شکل یک کوهان کوچک و برجسته در پشت و در وسط ستون فقرات نمایان است . با انجام رادیوگرافی و MRI می توان زاویه قوس را مشخص کرد و به علت بروز آن پی برد.
قوس وضعیتی از انواع کیفوز است که به طور معمول در پشت فرد قرار دارد و انعطاف پذیر است . اگر از فرد بخواهیم که راست بایستد ، قوس برطرف خواهد شد . با بررسی تصاویر می توان به نوع قوس یا مرضی بودن آن پی برد . قوس بیش از 50 درجه در X-RAY حاکی از قوس وضعیتی است . اما قوس شوئرمن بدون تصویر برداری هم قابل مشاهده است .
در مواردی کیفوز بعد از تروما یا شکستگی و درهم رفتن استخوان ها ایجاد می شود . شکستگی و درهم رفتگی استخوان ها بعد از تروما ، تومور یا اوستئوپروز بروز می کند . این عارضه با ایجاد ناهنجاری کیفوز مانند منجر به بروز درد خواهد شد . ناهنجاری ها را می توان با انجام عمل جراحی برطرف کرد و تعادل و بالانس ستون فقرات را بازگرداند و در نتیجه درد را کاهش داده یا رفع کرد .
اصلاح تعادل ستون فقرات با قراردادن عضلات در سر جای خود و بازگرداندن وضعیت بیومکانیکی آن ها به حالت طبیعی انجام می شود که سبب کاهش درد خواهد شد . تکنیک های اوستئوتومی پدیکل و اوستئوتومی اسمیت – پیترسون در این جراحی ها به کار می رود . انجام این جراحی ها نیاز به مهارت و تجربه کافی دارد اما بسیار موثر و موفقیت آمیز است .
اسکولیوز عصبی – عضلانی
اسکولیوز عصبی – عضلانی در کودکان مبتلا به بیماری ها و اختلالات عصبی از جمله فلج مغزی ، اسپاینا بیفیدا ، دیستروفی عضلانی ، پارکینسون و آسیب دیدگی های نخاعی بروز می کند . این بیماران دچار ضعف عضلات ناحیه قفسه سینه هستند در نتیجه ناهنجاری در ناحیه پشت به صورت یک انحنای C شکل دیده می شود . به تدریج با پیشرفت بیماری ، فرد نمی تواند به راحتی بنشیند یا حرکت کند . رفته رفته کیفیت زندگی فرد تحت تاثیر بیماری قرار خواهد گرفت . عمل جراحی نه فقط به منظور توقف پیشرفت بیماری ، بلکه در جهت باز سازی ستون فقرات و ایجاد یک وضعیت ثابت و قامت راست انجام می شود .
کیفوز ناشی از جراحی
کیفوز ناشی از جراحی بر اثر انجام عمل جراحی ایجاد می شود . به طور مثال ، اگر عمل جراحی لامینکتومی با دقت و به طور مناسب انجام نشود سبب نا پایداری مفاصل ناحیه کمر شده و صافی بیش از حد ستون فقرات یا حتی اسکولیوز ایجاد خواهد کرد . در سندرم صافی ستون فقرات ، سر بیمار رو به جلو شیب پیدا می کند و به سختی می تواند به روبه رو نگاه کند . در نتیجه مجبوراست که زانو و ران ها را خم کند تا بتواند سرش را راست نگه دارد .
در بیشتر موارد وقتی که عمل جراحی اتصال یا فیوژن به درستی انجام نشود ، بالانس یا تعادل ستون فقرات به هم می خورد . در این موارد لازمست که بیمار بار دیگر تحت عمل جراحی قرار گیرد تا ناهنجاری ایجاد شده برطرف شود .
اسکولیوز ناشی از تحلیل رفتن مفاصل
به مرور زمان و بالا رفتن سن غضروف ها و مفاصل تحلیل می روند . در موارد پیشرفته منجر به بروز اسکولیوز می شود . به طور معمول ، اسکولیوز ناشی از تحلیل رفتن مفاصل در ناحیه کمر بروز می کند . علائم این عارضه عبارتند از : درد پشت ، درد پا و تغییر شکل ستون فقرات به طوری که فرد نمی تواند راست بایستد و رو به جلو نگاه کند . این عارضه اکنون می تواند با انجام عمل جراحی برطرف شود . یکی از جراحی های کم تهاجمی که به منظور درمان این عارضه به کار می رود XLIF است . در این جراحی که نوعی عمل فیوژن یا اتصال به شمار می رود ، جراح با ایجاد برش های کوچک به اصلاح انحنای مرضی می پردازد . عمل جراحی با کمک دوربین فلوروسکوپ و تکنولوژی های جدید مشاهده از طریق دوربین با کمترین میزان برش در محل جراحی انجام می شود .