ستون فقرات درست از خط وسط تنه ، از پایه جمجمه شروع شده تا دنبالچه پایان می یابد . ستون فقرات اهمیت زیادی برای بدن ما دارد زیرا وزن قسمت فوقانی بدن را تحمل می کند . با کمک به انجام حرکات و حفظ انعطاف پذیری بدن به قامت ما شکل می دهد . همچنین ، از طناب نخاعی محافظت می کند .
ستون مهره ها با نام ستون فقرات هم نامیده می شود کانالی است که در بدن بزرگسالان از 26 مهره تشکیل شده است . 24 مهره که با یک صفحه غضروفی از هم جدا شده اند به اضافه دو عدد مهره خاجی و استخوان دنبالچه .
پیش از بلوغ ، ستون فقرات از 33 عدد مهره تشکیل شده است زیرا تا این دوره پنج عدد استخوان تشکیل دهنده مهره خاجی و چهار عدد استخوان تشکیل دهنده دنبالچه به هم جوش نخورده اند .
مهره ها بر اساس حرف اول ناحیه ای که در آن قرار دارند نامگذاری می شوند ، مهره گردنی با حرف C ، مهره تنه با حرف T و مهره کمربا حرف L . جایگاه آن ها نسبت به مهره ی قبلی و بعدی هم با شماره گذاری می مشخص می گردد . به طور مثال مهره پنجم کمری ( که از بقیه مهره ها قدامی تر است و در زیر مهره چهارم کمری واقع شده است . به نام L5 خوانده می شود .
هر مهره از چند قسمت تشکیل شده است شامل جسم مهره ، سوراخ مهره ، زائده خاری و زائده افقی :
- جسم مهره بخش اصلی مهره است که وزن بدن را تحمل می کند و از یک توده استخوانی منسجم ساخته شده است .
- در طرفین جسم مهره زائده های افقی امتداد یافته و در قسمت خلفی به هم متصل می شوند .
- زائده خاری در محل اتصال زائده های افقی راست و چپ د رقسمت خلفی مهره قرار گرفته است .
- فضای بین جسم مهره و زائده های طرفی سوراخی تشکیل می دهد به نام سوراخ مهره که طناب نخاعی و مننژ را در خود جا می دهد .
در بین مهره های ستون فقرات نواحی غضروفی ظریفی به نام دیسک های بین مهره ای قرار دارد . دیسک های بین مهره ای از یک پوسته خارجی به نام آنولوس فیبروزوس ، و یک قسمت نرم و خمیری شکل در داخل به نام نوکلئوس پالپوسوس تشکیل شده اند.
- آنولوس فیبروزوس از یک ماده فیبری -غضروفی تشکیل شده است که سبب اتصال مهره ها به هم می شود ولی به اندازه کافی حالت ارتجاعی دارد که حرکت ستون فقرات را سبب شود .
- قسمت میانی نقش یک ضربه گیر را بازی می کند و وزن بدن را تحمل کرده و مانع از به هم ساییدن مهره ها و درهم رفتن آن ها در شرایط سخت و تحت فشار می شود .
مهره ها در امتداد هم قرار گرفته و یک کانال استخوانی را به وجود می آورند که محل قرار گرفتن طناب نخاعی است و آن را از آسیب های خارجی و عفونت محافظت می کند .
در بین مهره ها فضاهای کوچکی به نام کانال های بین مهره ای وجود دارد که از آن ها اعصاب نخاعی خارج شده و درنقاط مختلف بدن توزیع می شوند.
پنج نقطه مهم در ستون مهره ها قابل تعریف است :
- مهره های گردنی : مهره های گردنی شامل 7 مهره است که به ترتیب از 1 تا 7 شماره گذاری شده اند . آن ها در ناحیه گردن قرار دارند . مهره های گردنی ظریف ترین و نازک ترین مهره ها به شمار می روند اما بیشترین انعطاف پذیری را به گردن می دهند . نخستین مهره گردن به نام C1 جمجمه را نگه می دارد و اطلس نام دارد . اطلس از نام یکی از تایتان ها گرفته شده است که کره زمین را بر شانه های خود حمل می کند . جمجمه در هنگام حرکت به سمت بالا و پایین روی مهره اطلس می چرخد . مهره دوم به نام آکسیس امکان حرکت جمجمه و مهره اطلس به سمت راست و چپ را فراهم می کند .
- مهره های تنه : 12 مهره در ناحیه قفسه سینه یا تنه قرار دارد . مهره های تنه از مهره های گردن بلند تر و ضخیم تر هستند ولی انعطاف پذیری کم تری دارند . زائده خلفی مهره های تنه به جفت شدن مهره های تنه در کنار هم کمک می کند . مهم ترین ویژگی مهره های تنه اینست که هر کدام از آن ها با یک جفت دنده اتصال دارند و با یکدیگر قفسه سینه را تشکیل می دهند . قفسه سینه از ارگان های حیاتی بدن محافظت میکند .
- مهره های کمری : 5 مهره در پشت و ناحیه کمر قرار دارند .مهره های کمری از مهره های ناحیه تنه بلند تر و محکم تر هستند . اما انعطاف پذیرترند زیرا در این ناحیه اتصالی به دنده ها وجود ندارد . همه وزن تنه و قسمت فوقانی بدن بر مهره های ناحیه کمر تحمیل می شود از این رو با وجود بزرگی و استحکام این مهره ها می تواند به بروز مشکلات و دردهای کمری منجرشود .
- مهره خاجی : این قسمت ستون مهره ها از مهره خاجی تشکیل شده است . یک استخوان منفرد در ستون فقرات بزرگسالان که از به هم پیوستن یا جوش خوردن 5 استخوان کوچک در دوران بلوغ به وجود آمده است . استخوان خاجی یک استخوان صاف و سه گوش است که در ناحیه تحتانی ستون فقرات واقع شده است و در بین دواستخوان ران قرار دارد .
- استخوان دنبالچه : استخوان دنبالچه یک استخوان منفرد است که از جوش خوردن 4 مهره کوچک در دوران بلوغ به وجود امده است . به آن استخوان دم هم می گویند . این ناحیه مشابه با استخوان دم حیوانات دم دار است . در انسان ها این استخوان وزن بدن را در هنگام نشستن تحمل می کند و محلی برای اتصال ماهیچه های نواحی لگن و سرینی را فراهم می سازد . در بسیاری از مردم استخوان دنبالچه از 4 استخوان کوچک تشکیل شده است در حالی که ممکنست در افراد دیگر از 5 یا 3 استخوان تشکیل شده باشد . کوتاهی یا بلندی این استخوان تاثیری در عملکرد بدن نمی گذارد .